Wczesnym październikiem 2025 roku Federalna Służba Antymonopolowa (FAS) Rosji wydała wiążącą dyrektywę dwóm największym platformom e-commerce w kraju: Wildberries i Ozon. Nakaz zobowiązuje oba marketplace do rewizji warunków współpracy z zewnętrznymi sprzedawcami i zgłoszenia tych ulepszeń do 30 października. Żądania FAS są następstwem fal formalnych skarg od sprzedawców, którzy argumentują, że nowo wprowadzone mechanizmy platformy – począwszy od algorytmów zarządzania zapasami po logistykę zwrotów i warunki usług dodatkowych – doprowadziły do nieproporcjonalnego obciążenia operacyjnego i finansowego. Wildberries musi przeprojektować swoje zasady „indeksu bilansu produktów” i zaoferować sprzedawcom większą kontrolę nad usługami dodatkowymi. Ozon z kolei musi zagwarantować jaśniejsze procedury odbioru towaru z magazynów i zająć się wysoką liczbą blokad kont, które błędnie dotykają legalnych sprzedawców.
Ten krok regulatora jest bezpośrednią reakcją na rosnącą siłę rynkową, jaką dysponują Wildberries i Ozon. Obie te firmy łącznie kontrolują do 80% rosyjskiego rynku e-commerce, co zostało niedawno potwierdzone w oficjalnych analizach rządowych. Taka dominacja w obszarze handlu detalicznego online sprawia, że firmy te podlegają wzmożonej kontroli antymonopolowej i zmusza je do ściślejszego przestrzegania uczciwych praktyk rynkowych. Ostatnie dochodzenie rady ekspertów FAS wykazało, że zmienione mechanizmy – takie jak obowiązkowe progi zapasów, automatyczne rabaty bez zgody sprzedawcy i wymagania logistyczne dotyczące wycofania produktu – nie są zgodne z zasadami przejrzystości i mogą być interpretowane jako nakładanie szkodliwych warunków na kontrahentów, potencjalnie naruszających autonomię i prawa konkurencji sprzedawców.
Skutki strukturalne dla systemów e-commerce
Spór między sprzedawcami a marketplace o zasady zarządzania zapasami i zwrotami podkreśla szerszy dylemat technologiczny i infrastrukturalny w obrębie rosyjskiego e-commerce. Zarówno Wildberries, jak i Ozon przesunęły się w kierunku algorytmicznego zarządzania operacjami sprzedawców. Przede wszystkim przyjęcie indeksów produktów, zautomatyzowanych narzędzi do zmiany cen oraz usprawnienie modeli realizacji zamówień stanowi próby optymalizacji efektywności katalogu i maksymalizacji asortymentu. Jednak środki te mogą wprowadzać niezamierzone efekty wykluczenia dla sprzedawców, zwłaszcza MŚP, które mogą nie mieć zdolności automatyzacji lub wiedzy technicznej, aby szybko się dostosować.
Feeds produktów i standardy katalogowe
Kluczem do tych zmian jest rosnące uzależnienie od automatycznej synchronizacji i aktualizacji w czasie rzeczywistym feeds produktów. Algorytmy zarządzania zapasami, takie jak indeks bilansu Wildberries, mogą zmuszać sprzedawców do utrzymywania wyższych poziomów zapasów na platformie, potencjalnie zakłócając decyzje dotyczące alokacji zapasów i wprowadzając zmienność do łańcuchów dostaw. Zautomatyzowane rabaty i dynamiczna zmiana rankingu (gdzie platforma decyduje, co jest „atrakcyjnie wycenione” i odpowiednio dostosowuje SKU kwalifikujące się do promocji) zakłócają tradycyjną kontrolę sprzedawcy nad pozycjonowaniem produktu i strategią cenową. Wpływa to na jakość katalogu, ponieważ sprzedawcy mogą być zmuszeni do częstego dostosowywania parametrów feed, aby zachować zgodność ze zmieniającymi się zasadami marketplace lub ryzykować karę.
Dodatkowo, takie mechanizmy stawiają znaczne wymagania w zakresie infrastruktury integracyjnej. API łączące systemy ERP sprzedawców i platformy marketplace muszą teraz obsługiwać częstsze aktualizacje danych i wspierać natychmiastową walidację zmian statusu produktu, ceny i dostępności. Sprzedawcy polegający na statycznych lub low-code narzędziach do zarządzania danymi napotykają ograniczenia, ponieważ marketplace zmierzają w kierunku bardziej wyrafinowanego, wspomaganego przez AI zarządzania katalogiem. Przypadki nieprawidłowego, zautomatyzowanego blokowania kont, cytowane w postępowaniach FAS, są często wynikiem nienadzorowanego lub podatnego na błędy egzekwowania algorytmicznego – scenariusza pogarszanego przez rozbieżności w feeds danych o produktach lub niezamierzone naruszenia słabo udokumentowanych zasad.
Kompletność i jakość listingu
Kolejne krytyczne wyzwanie pojawia się w związku z kompletnością i rzetelnością listingu produktów. Algorytmicznie wymuszane kary za percepcję braku równowagi w zapasach, niski obrót lub niestosowanie się do norm uczestnictwa w promocjach mogą skutkować usunięciem produktu z listy lub obniżeniem widoczności. Dla sprzedawców, zwłaszcza tych z dużymi, niejednorodnymi katalogami, zachęca to do przejścia w kierunku większej automatyzacji w zarządzaniu treścią. Utrzymanie wysokiej jakości, bogato atrybuowanych product card – zdjęć, opisów, specyfikacji technicznych – staje się nadrzędne, nie tylko ze względu na doświadczenia użytkownika, ale także jako zabezpieczenie przed zautomatyzowanymi interwencjami, które mogłyby skutkować działaniami karnymi lub utratą możliwości sprzedaży. Sprzedawcy pozbawieni dostępu do zaawansowanych systemów product information management (PIM) lub narzędzi generatywnej AI do tworzenia treści narażeni są na zwiększone ryzyko degradacji katalogu i zmniejszenia przychodów.
Czas wejścia na rynek i rozszerzenie asortymentu
Platformowe usztywnianie proceduralne wpływa nie tylko na obecnych sprzedawców, ale także na potencjalnych nowych uczestników rynku lub rozszerzenie linii produktów. Długotrwałe lub nieprzewidywalne procesy przesyłania zapasów, zwrotów i usunięcia (np. ograniczenia Ozon w przyznawaniu slotów na odbiór z magazynu) mogą znacznie spowolnić wprowadzenie nowych SKU lub dostawców. Zautomatyzowane systemy przeglądu, rzekomo zaprojektowane w celu przyspieszenia procesów, mogą przypadkowo tworzyć wąskie gardła – często z powodu błędów systemowych lub fałszywych alarmów w algorytmach oceny ryzyka.
Wpływa to na ogólne tempo odświeżania asortymentu; mniejsze marki i dostawcy niszowi są w szczególności narażeni na tarcie operacyjne, które przewyższa potencjalne korzyści z dostępu do marketplace. Dla całego ekosystemu utrudnia to innowacje i ogranicza różnorodność, ponieważ bariery w szybkim wdrażaniu i niezawodnym listingu zniechęcają nowych uczestników i ograniczają wybór konsumentów.
Automatyzacja: No-Code, Low-Code, AI
Szybkie wdrażanie tych innowacji proceduralnych przez dominujące marketplace podkreśla branżowy zwrot w kierunku rozwiązań do zarządzania treścią No-Code, Low-Code i opartych na AI. Dla sprzedawców, którzy chcą poruszać się w zmieniających się wymaganiach dotyczących zgodności, przyjęcie elastycznej automatyzacji katalogu – systemów, które integrują PIM, weryfikację zgodności, zautomatyzowane rekomendacje cenowe i narzędzia do wzbogacania treści – staje się kluczowe. Wydarzenia z października 2025 roku pokazują, że wskazówki regulacyjne, a nie tylko gotowość technologiczna, będą miały wpływ na tempo i kierunek takich interwencji. Zewnętrzna presja ze strony organów nadzoru może wymusić ponowną rozważenie lub ponowną kalibrację polityk marketplace opartych na AI, szczególnie tam, gdzie brakuje rozliczalności i przejrzystości.
Podczas gdy automatyzacja oferuje potencjalne korzyści w zakresie wydajności, nadmierne poleganie na nieprzejrzystych lub sztywnych protokołach ryzykuje wzmocnieniem błędów systemowych, podważeniem zaufania i ostatecznym zmniejszeniem odporności ekosystemu. Dla operatorów platformy wyzwanie polega na równoważeniu optymalizacji algorytmicznej (dla skali i doświadczeń użytkownika) z solidnymi, przejrzystymi mechanizmami odwołań i korekt – zwłaszcza tam, gdzie w grę wchodzą źródła utrzymania dziesiątek tysięcy MŚP.
Szersze implikacje rynkowe
Interwencja FAS służy jako test obciążeniowy dla hipotezy samoregulacji, która od dawna leży u podstaw rosyjskiego handlu cyfrowego. W miarę upływu moratorium na planowane inspekcje dla firm IT, działania regulacyjne sygnalizują przejście w erę wzmożonego nadzoru państwowego, w szczególności dla podmiotów uznanych za zbiorczo dominujące. Oczekuje się, że wyniki tego epizodu będą informować nie tylko o strategiach zgodności w Wildberries i Ozon, ale także o szerszych standardach dla cyfrowych marketplace w Rosji i potencjalnie w porównywalnych jurysdykcjach.
Wydarzenia te ujawniają podstawowe napięcie między innowacjami w handlu algorytmicznym a imperatywem uczciwych, przejrzystych relacji ze sprzedawcami. Trajektoria aktualizacji proceduralnych i zmieniające się stanowisko FAS będą krytycznymi zmiennymi w kształtowaniu przyszłego krajobrazu infrastrukturalnego – nie tylko dla feeds produktów i zarządzania treścią, ale dla całego ekosystemu cyfrowych marketplace.
Aby uzyskać więcej informacji na ten temat, zobacz analizę NotPIM i informacje od BRICS Competition.
Interwencja FAS podkreśla pilną potrzebę skutecznego product information management (PIM) wśród sprzedawców e-commerce. Rosnące uzależnienie od zautomatyzowanych systemów przez marketplace wymaga solidnych podstaw dokładnych, wysokiej jakości danych o produktach. Oznacza to efektywne zarządzanie katalogami produktów. NotPIM umożliwia sprzedawcom większą odporność w obliczu zmieniających się wymagań marketplace, ułatwiając łatwą adaptację do aktualizacji feed danych, zapewniając jasną kompletność listingu, a także dając im wyraźną przewagę konkurencyjną nad konkurentami, chroniąc w ten sposób ich zdolność do skutecznego konkurowania.